Odsłonięciem makiety, inauguracją książki, projekcją filmu i festynem Gmina Dopiewo podsumowała 29 listopada 2019 r. projekt „Gród w Dąbrówce wart poznania”. Zarówno makieta i książka, jak i film powstały na zlecenie Gminy Dopiewo.
Celem projektu jest popularyzacja wiedzy o istnieniu w IX - X w. Dąbrówce grodu słowiańskiego, którego czasy świetności przypadały na lata, poprzedzające budowę grodu w Poznaniu przez Piastów. Badania archeologiczne z lat 2016 – 2019 potwierdziły wiek i wielkość grodu, a także jego wyjątkowe znaczenie w sieci grodów plemiennych, leżących na zachód od Warty. Kres miały przynieść pochodnie Piastów, którzy tworzyli zręby państwowości i rozpoczynali ekspansję.
Makieta plenerowa grodu stanęła w sąsiedztwie ul. Malinowej, obok szkoły podstawowej i filii gminnej biblioteki. W ceremonii jej symbolicznego odsłonięcia, obok Słowian, wzięli udział: Dyrektor Muzeum Archeologicznego w Poznaniu- prof. Marzena Szmyt„ archeolożka i współautorka książki „Gród w Dąbrówce” - Ewa Pawlak, Powiatowy Konserwator Zabytków - Wiesław Biegański oraz - w roli gospodarzy: Wójt Gminy Dopiewo - Adrian Napierała, Sołtys Dąbrówki - Barbara Plewińska i Dyrektor Szkoły - Iwona Napierała. Towarzyszyli im uczniowie i mieszkańcy Dąbrówki.
Słowianie poprowadzili uczestników na hol szkoły, gdzie miała miejsce premiera książki „Gród w Dąbrówce”. Archeolożka Ewa Pawlak omówiła wyniki badań i pracę nad książką . Znaczenie odkrycia z Dąbrówki potwierdziła prof. Marzena Szmyt z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. To tutaj trafiły relikty przeszłości wydobyte z ziemi podczas badań w Dąbrówce. Profesor opowiedziała o przygotowywanej pracy naukowej na ten temat z ministerialnym grantem, która ma ujrzeć światło dzienne w styczniu 2020 r. i o wystawie dotyczącej odkrycia w Dąbrówce, którą muzeum zamierza zorganizować.
Uczestnicy spotkania w Dąbrówce mogli wspólnie obejrzeć film 3D „Gród plemienny w Dąbrówce”, autorstwa Tomasza Mełnickiego, który - opierając się na ustaleniach archeologów i w ścisłej konsultacji z nimi - opracował pierwszą wizualizację grodu w Dąbrówce (dostępna na dopiewo.pl i YouTube). Umożliwia ona poznanie grodu, ale i stała się materiałem wyjściowym dla artysty rzeźbiarza – Piotra Makały, który wykonał z brązu i betonu makietę plenerową grodu w Dąbrówce, ważącą razem z fundamentem blisko 2 tony.
Oprócz części popularno – naukowej na projekt „Gród w Dąbrówce wart poznania” złożyły się warsztaty ceramiczne, poprowadzone przez rzemieślników z „Wioski Ginących Zawodów” z Koronowa oraz zabawy i animacje ze Słowianami Tomasza Kruczka z Drużyny Księgi i Łuku „Jaźwiec”. Każdy mógł np. spróbować swoich sił za kołem garncarskim, lub zmierzyć się z ciężarem miecza. Festyn uzupełniła wystawa zdjęć, map, grafik oraz rekwizytów.
Gminne czasopismo „Czas Dopiewa” zapowiedziało dodanie do grudniowego numeru gry karcianej memo „Gród w Dąbrówce”, która zawierać będzie ilustracje dotyczące grodu i krótkie informacje na jego temat. Pozwoli podczas zabawy w domach odkrywać na nowo wczesnośredniowieczny gród współczesnym, nie tylko mieszkańcom Dąbrówki.
Adam Mendrala
fot. UG Dopiewo (Beata Spychała, Milena Wolna, Michał Juskowiak i Adam Mendrala)
Projekt „Gród w Dąbrówce wart poznania” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej -PROW na lata 2014 - 2020
O grodzie w Dąbrówce
Gród w Dąbrówce został wzniesiony w połowie IX w. przez plemię słowiańskie. Ślady osadnictwa w dolinie rzeki Wirynki pochodzą z VIII w. Badania archeologiczne z lat 2016 – 2019 pozwoliły określić wiek grodu, a także: układ budynków na terenie placu, budowę wałów, szerokość fosy.
Gród w Dąbrówce okazał się być starszy od Poznania. Miał kształt wydłużonego pięcioboku. Mierzył 65 m w osi północ-południe i 90 m w osi wschód-zachód. Brama znajdowała się od strony północnej. Usytuowana była pod kątem w stosunku do osi wału, by ewentualny atak skierować w stronę zachodnią. Wały grodu miały wysokość 5-6 m i były szerokie u podstawy na 12-15 m. Zbudowano je z ziemi pochodzącej z wykopu pod fosę, drewna z dębów i grabów, gliny i margiela. Rozpościerał się z nich widok na okoliczne łąki i rozlewiska. Wały otaczała fosa, która miała szerokość od 4,5 m do 5,6 m i głębokość około 1 m. Zasilała ją woda z pobliskiej rzeki Wirynki lub jej rozlewiska.
Powierzchnia majdanu w obrębie wałów wynosiła około 0,5 ha. Przestrzeń tą użytkowano nie tylko na cele mieszkalne, ale do magazynowania i rzemiosła. Wewnątrz grodu odbywały się wiece, na których podejmowano najważniejsze dla społeczności decyzje. Znajdowało się tu również miejsce kultu religijnego. Wskazuje na to m.in. depozyt dwóch końskich czaszek. Po wybudowaniu grodu, mieszkańcy zaprosili bóstwa „do siebie”, licząc na ich przychylność – zapewne z pobliskich bagien i rozlewisk.
Grodowi towarzyszyło rozległe podgrodzie o wielkości około 55 ha. Mieszkańcy grodu i podgrodzia zajmowali się rolnictwem, polowali na dziką zwierzynę i wytwarzali narzędzia, lepili garnki, wyplatali sieci i kosze, szyli odzież i buty. Podczas prac archeologicznych wydobyto z ziemi narzędzia metalowe, kościane, drewniane i ceramikę. Łącznie 20 tysięcy przedmiotów - zabytków.
Podgrodzie otoczone było rowem i nasypem ziemnym z własną bramą. Miało ogromne znaczenie dla całego kompleksu osadniczego. Znajdowały się tu budynki mieszkalne, prowadzono uprawę roślin i hodowlę zwierząt. Droga przez podgrodzie ku grodowi przebiegała obok szeregu chat. Rozwiązanie to umożliwiało w przypadku ataku stawianie oporu. Dawało mieszkańcom czas konieczny na mobilizację i ostateczną obronę grodu przed najeźdźcami. Dąbrówka była grodem znaczącym. Gród i podgrodzie mogło zamieszkiwać kilkaset osób. Wpływy grodu mogły sięgać osad w promieniu kilkunastu kilometrów.
Okres świetności grodu zakończył pożar w połowie X w. Prawdopodobnie został on podpalony. To czas ekspansji Piastów, którzy tworzyli zręby państwa - zakładali własne grody m.in. w Gnieźnie, Grzybowie, na Ostrowie Lednickim i w Poznaniu, rozprawiając się z konkurencyjnymi ośrodkami władzy, a za taki ośrodek lokalnie mogła być uważana Dąbrówka.
Oprac. AM - na podstawie: „Gród w Dąbrówce” – E. Pawlak, P. Pawlak
Więcej zdjęć w galerii - na naszym profilu na fb - kliknij: tutaj
